काठमाडौँ  ।  गत भदौ २३ को बिहान सौरनको मुहारमा देखिएको उत्साह देखेका परिवार सदस्यले जेनजी आन्दोलनमा नजान सम्झाइरहेका थिए । अमेरिका बस्दै आएकी बहिनी र बुबा, वसन्त किशोरले भिडियो कलबाटै चिन्ता व्यक्त गरिरहे । जवाफमा सौरनले भनेका थिएर्, बहिनी यहाँ भएको भए तँ पनि जान्थिस, चिन्ता लिनुपर्दैन केही हुँदैन ।’  त्यो बिहान आन्दोलनमा जाने सौरनको हठले जित्यो । अघिल्लो रात बचेको खाना तताएर खाए । दारी काटे र नुहाए । घरबाट निस्किँदै गर्दा साथमा चाउचाउ, चिप्स, पानी र रुमाल राखेकोे झोला भिरे ।  मुलुकमा देखिएको भ्रष्टाचार र राजनीतिक विसङ्गतिविरुद्ध आह्वान हो, हामी बोल्नुपर्छ बुबा’, घरबाट निस्कन अघि सौरनले बुवालाई सम्झाउँदै भनेका थिए ।

अन्तरमुखी स्वभावका सौरन पहिलो पटक आन्दोलनमा सहभागी हुँदै थिए । यता, परिवारको चिन्ता चुलिँदै थियो । सामाजिक सञ्जालमा जेनजीले उठाएको मुद्दाले उनलाई छोएको थियो । राजनीतिप्रति कम चासो लिने उनले त्यो आन्दोलनलाई भने चासोका साथ लिएका थिए । उनी यसपटक दबाबमूलक प्रदर्शनमा सहभागी हुने अठोट गरेका थिए  ।  काठमाडौँ नगरपालिका–१६ वनस्थलीमा बस्ने सौरन किशोर श्रेष्ठले माइतीघरस्थित जेनजी प्रदर्शनमा सहभागी भएको केही समयसम्म पनि श्रीमती रोजिता श्रेष्ठसँग फोन सम्पर्कमा थिए ।  केही समयलगत्तै सम्पर्क टुट्यो । यता प्रदर्शनकारीमाथि सरकारको दमन र मृत्युको समाचारमा मृतकको सङ्ख्या बढ्न थाल्यो । तत्कालीन समयमा अमेरिकामा रहेका बुबा किशोरले समाचारबाट थाहा पाए, छोराले सहादत प्राप्त गरेछ ।  सरकारको दमनबाट प्रदर्शनकारीको मृत्यु भएको समाचारबाटै थाहा पाए, त्यो घटनामा हाम्रो छोरा परेछ । तर श्रीमतीलाई भनिन्, कसरी भन्न सकू’, छोरोबारे कुरा गर्दै गर्दा काखमा छ वर्षे नाति, सौरनको छोरा श्रेयनलाई च्यापिरहेका छन्र्, संसद् भवन अगाडिको एक नम्बरको गेटमै हुनुपर्छ । सुरुआत दमनमै छोरोमाथि गोली प्रहार भएको रहेछ । छातीको दायाँपट्टी दुई वटा गोली, हात र घाँटीमा छर्रा लागेको रहेछ ।’

नेपालमै रहेकी सौरनकी श्रीमती रोजिताले त्यस अघि नै खबर पाइसकेकी थिईन । घाइते सौरनलाई उपचारका लागि निजामती कर्मचारी अस्पताल९सिभिल० हुँदै केएमसी अस्पताल पुर्याइएको थियो । प्रदर्शनकारीहरुले नै उनलाई सिभिलसम्म पु¥याएको थियो । सौरनले अचेत हुनु अघि श्रीमतीको नम्बरसम्म भन्न भ्याए ।

श्रीमान् को  खबरले विक्षिप्त उनी आफ्नो छ वर्षे छोरो च्यापेर अस्पताल पुगिन् । पुगेको केही समयमै अस्पतालले मृत घोषणा ग¥यो । वृद्ध आमाबुबाले छोरो गुमाए, छ वर्षे नाबालकले बुवा र रोजिताले जीवनसाथी । ३८ वर्षीय सौरन श्रेष्ठ पाँच वर्षको कोरिया बसाइपछि स्वदेशमा केही गर्न सकिन्छ भन्ने अपेक्षाले देश फिर्ता आएका थिए । तर केही समयसम्मको नेपाल बसाइँपछि उनले पुनःविदेशिने निर्णय गरेका थिए । यसपटक उनको रोजाइ क्यानडा थियो ।

अमेरिका भ्रमणमा रहेका बुवा र आमा फर्किएपछि दसँैलगत्तै परिवारको पुनःमिलनको प्रतिक्षामा थियो, श्रेष्ठ परिवार । सौरनको मृत्युको खबरलगत्तै आमाबुवा नेपाल फर्किए । दसैँपछि परिवार पुनःमिलन कुरिरहेको छोराको गोली र छर्रासहितको शव बुझ्दै गर्दाको दृश्यले श्रेष्ठ दम्पती लाई विगत तीन महिनादेखि निदाउन दिएको छैन ।  हामीलाई नै कुरेर बसिरहेको थियो । दसँैपछि हामी नेपाल फर्किन्छौँ भन्ने तयारीमा थियो । तर ऊ आफँैले दसैँ पनि मनाउन पाएन । हामीलाई धेरै पीडा भइरहेको छ’, आमा, निरु श्रष्ठले हरेक पटक सौरनको कुरा निस्किँदा आँसु थाम्न सकदिनन्, “परिवारलाई माया गर्ने । मेरो बाबु सोझो थियो, ज्ञानी थियो । के गर्नु ।’

सौरन बिबिएस पढ्दापढ्दै कोरिया गएका थिए । क्रिकेटमा रुचि राख्ने उनी अधिकांश समय परिवारसँग बिताउन मनपराउथे । उनी घरको जेठो छोरा हुन । श्रेष्ठ दम्पतीको पहिलो सन्तान उनको बहिनी अमेरिकामा बस्दै आएकी छिन् । बागलुङ स्थायी ठेगाना भएका उनी र सपरिवार वनस्थली बस्दै आएका थिए ।

उनले बागलुङ नगरपालिकामा विद्यालय तह र कक्षा १२ काठमाडौँको भिएस निकेतनमा अध्ययन गरेका थिए । उनका धेरै साथीहरु भएको परिवार सदस्यहरु जानकार छैनन । “आखाँमा नबिझाउने केटो थियो, मेरो छोरा’, ६० वर्षीया निरु भन्छिन्, “उसलाई परिवार भन्दा अरु चासो थिएन । हतपत बाहिर नहिँड्ने, सहभागी नहुने केटो आन्दोलनमा गयो । उसको राजनीतिज्ञसँग सहमत नै हैन, त्यस्तो साथीहरु थिएनन् ।’

सौरनका बुबा किशोर अहिले हरेक दिनजसो सिंहदरबार धाउने गर्दछन् । सौरन र ऊ जस्तैले दिएको बलिदान खेर नजाओस् भन्नेमा उनी दृढ रहेका छन् । यस्तै विषयमा सरकारका मन्त्री प्रधानमन्त्रीलाई बेलाबेलामा झस्काईरहने गर्दछन् । पेसाले व्यवसाय गर्दै आएका उनी आफूसँगै अन्य सहिद परिवारको आवाज बोकेर सिंहदरबारभित्र मन्त्री र सचिवको कार्यकक्ष धाइरहेको बताउँछन् । सहिद परिवार र सरकारबीच भएको सम्झौता कार्यान्वयनको नै उनीहरुको मुख्य माग हो ।  मेरो घरमा प्रधानमन्त्री, सञ्चारमन्त्रीलगायत तत्कालीन मन्त्रीहरु आउनुभयो । तीन चार समूहका जेनजी नानीबाबु पनि आउनुभयो । सरकारले गर्छु भनेको छ । प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीले रुँदै छोराको शवमा फूल चढाउनुभयो’,  ६३ वर्षीया किशोर श्रेष्ठ भन्छन्र्, तर सरकारका मन्त्रीहरुको आश्वासनको बाबजुत कर्मचारीतन्त्र अझै अलमलमा देखिन्छन । मन्त्रीहरु हुन्छ, हुन्छ भन्नुहुन्छ, कर्मचारीहरु भएन, भएन भन्छन् ।’

जेनजी प्रदर्शनमा सहिद भएका परिवारहरुले विभिन्न मागसहित कार्यान्वयनका लागि पहल गरिरहेका छन् । सरकारसँगको विश्वास र अपेक्षामा सिंहदरबार धाइरहेका उनलाई कर्मचारीतन्त्रबाट हतोसाहित हुने गरेको गुनासो सुनाँउछन् ।

सहिदको बालबच्चालाई कक्षा १२ सम्म अध्ययनको व्यवस्था, परिवारलाई योग्यता अनुसारको रोजगारी, बुवा आमालाई जीवननिर्वाह भत्ता, स्वास्थ्य बिमा र यातायात, बैंकलगायतमा सुविधा पाउनुपर्छ भन्ने माग राखेका छौँ’, उनले भनेर्, संसद् भवन अगाडि सहिदहरुको शालिक बनाउनुपर्छ ।’

गृहमन्त्रालय अन्तर्गत सहसचिवको नेतृत्वमा बनेको संयन्त्रबाट पास भएर गएका विषय मन्त्रिपरिषद्म जाने र सचिवले गर्ने प्रायः धेरै काम रोकिएको छ । मन्त्रीहरुले हुन्छ भनेको काम सचिवबाट रोकिएको छ । कहिले के भएन भन्ने कहिले के, टिप्पणी उठदैन । संयन्त्रमा सहमति भयो तर कार्यान्वयन भएको छैन । पास गर्न सकिएको छैन । त्यही कारण हामी सिंहदरबार धाएको धाए छौँ, कहिले मन्त्री स्वयंले समय दिनुहुन्छ, कहिले के हुन्छ यसैगरी चलिरहेको छ ।’