काठमाडौं । नेपाल–अमेरिका सहकार्यमा अघि बढाइएको मिलेनियम च्यालेञ्ज कम्प्याक्ट (एमसीसी) कार्यक्रमअन्तर्गत नवलपरासीको सुनवलमा न्यू बुटवल सबस्टेशन र १८ किमि लामो उच्च क्षमता प्रसारण लाइन निर्माण कार्य औपचारिक रूपमा शुभारम्भ गरिएको छ । बुधबार आयोजित समारोहले नेपालको क्षेत्रीय ऊर्जा व्यापार र उच्च भोल्टेज प्रसारण क्षमता विस्तारतर्फ एउटा महत्वपूर्ण कदम अघि बढेको तथ्यलाई प्रतिविम्बित गर्‍यो ।

कार्यक्रममा अर्थमन्त्री रामेश्वरप्रसाद खनाल, नेपालस्थित अमेरिकी राजदूत डिन आर. थम्प्सन, एमसीसीका आवासीय निर्देशक डायन फ्रान्सिस्को, एमसिए–नेपालका प्रमुख खड्गबहादुर विष्ट तथा स्थानीय प्रतिनिधिहरू उपस्थित थिए । न्यू बुटवल सबस्टेशन र ४०० केभी प्रसारण लाइनले बुटवल–भारत सीमाबीच प्रत्यक्ष अन्तरजोड स्थापित गर्नेछ । करिब पाँच करोड अमेरिकी डलरको लागतमा निर्माण हुन लागेको १८ किमि लाइनले नेपालमा उत्पादित जलविद्युतको निर्यात मार्गलाई सहज बनाउने बताइएको छ । सरकारको लक्ष्यअनुसार आगामी दशकमा १० हजार मेगावाट विद्युत् निर्यात गर्न आवश्यक पूर्वाधार तयार पार्न यो परियोजना निर्णायक मानिएको छ ।

अर्थमन्त्री खनालले परियोजना उद्घाटन समारोहमा सरकार ऊर्जा व्यापार अभिवृद्धि, स्वच्छ ऊर्जामा पहुँच विस्तार र दिगो आर्थिक वृद्धिमा अग्रसर रहेको बताए । ‘एमसीसी र एमसिए–नेपालसँगको सहकार्यले राष्ट्रिय हितअनुरूपका सम्झौताहरू कार्यान्वयन चरणमा प्रवेश गरेका छन्’, उनले भने । कार्यक्रममा अमेरिकी राजदूत थम्प्सनले नेपालसँग ‘एक प्रतिबद्ध ऊर्जा सहकार्यको साथी’ को रूपमा उभिन पाउन अमेरिकालाई गर्व लागेको बताए । उनका अनुसार प्रसारण लाइन र सबस्टेशन जस्ता पूर्वाधारले केवल उज्यालो उपलब्ध गराउने मात्र नभई व्यापार, रोजगारी र आर्थिक वृद्धि सम्भावनालाई बल पुर्‍याउने छन् । ‘आजको यो परियोजना हाम्रो साझेदारीबाट हासिल गर्न सकिने उपलब्धिको प्रमाण हो’, उनले भने ।

एमसिए–नेपालका कार्यकारी निर्देशक विष्टले न्यू बुटवल सबस्टेशन र प्रसारण लाइनले नेपाललाई क्षेत्रीय ऊर्जा बजारमा मजबुत भूमिका बनाउन सहयोग गर्ने बताए । ‘ऊर्जा सुरक्षालाई अझ सुदृढ बनाउँदै दीर्घकालीन आर्थिक लाभ दिलाउने दिशामा यो परियोजना महत्वपूर्ण छ’, उनले भने । नेपालमा बढ्दो जलविद्युत् उत्पादनलाई उच्च भोल्टेज सञ्जालमार्फत स्थिर र भरपर्दो रूपमा वितरण तथा निर्यात गर्न यी पूर्वाधारले मद्दत गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । विद्युत् चुहावट घट्ने, घरेलु र औद्योगिक उपभोक्ताका लागि आपूर्ति विश्वसनीय हुने, व्यवसाय सञ्चालन लागत कम हुने तथा निजी लगानी आकर्षित गर्ने वातावरण निर्माणमा पनि यसले सहयोग पुर्‍याउने बताइएको छ ।

२०७५ वैशाखदेखि सञ्चालनमा रहेको एमसिए–नेपालले नेपाल सरकारको १९.७० करोड र एमसीसीको ५५ करोड अमेरिकी डलरसहित कुल ७४.७ करोड डलर बराबरको लगानीलाई प्रसारण लाइन विस्तार, यातायात लागत घटाउने पूर्वाधार र निजी क्षेत्र अनुकूल वातावरण निर्माणमा केन्द्रित गर्दै आएको छ । सुनवलमा सुरु भएको निर्माणले अब नेपाल–भारत ऊर्जा व्यापारलाई थप व्यवस्थित र दिगो बनाउँदै मुलुकको आर्थिक संरचना तथा ऊर्जा सुरक्षामा दीर्घकालीन प्रभाव पार्ने अपेक्षा गरिन्छ ।