`

जाँचबुझ आयोग आफै विवादको भूमरीमा, अध्यक्ष कार्कीमाथि किन उठ्यो नैतिकताको प्रश्न ?

काठमाडौं । जेन–जी आन्दोलनसम्बन्धी दमन, आगजनी र तोडफोडबारे सत्य तथ्य सार्वजनिक गर्न गठित जाँचबुझ आयोग आफैं विवादको भुमरीमा फसेको छ ।

अदालतका पूर्व अध्यक्ष गौरीबहादुर कार्कीको अध्यक्षतामा गठन गरिएको आयोगले अनुसन्धान सुरु गरिसकेको छ । आयोगमा पूर्व एआईजी विज्ञानराज शर्मा र अन्तर्राष्ट्रिय संक्रमणकालीन न्यायमा अनुभवी कानुनविद् विशेश्वर भण्डारी सदस्य छन् ।

सरकारले यस आयोगलाई आन्दोलनका क्रममा प्रयोग भएका घातक हतियार, नीति निर्माण तहमा संलग्न व्यक्तिहरू र पूर्व प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली, पूर्व गृहमन्त्री रमेश लेखकसहित पाँच जनाको राहदानी रोक्का गर्न सिफारिस गरिसकेको छ । तर, अहिले आयोगका अध्यक्ष स्वयं गौरीबहादुर कार्कीको पुराना ट्वीटहरूका कारण आयोगको निष्पक्षता र नैतिकता प्रश्नको घेरामा परेको छ ।

आन्दोलनको बेलाको कार्कीको ट्वीट आज विवादको मूल स्रोत
जेन–जी आन्दोलनको चर्को समयमा कार्कीले सामाजिक सञ्जालमा गरेको एउटा ट्वीट अहिले आलोचनाको केन्द्रबिन्दु बनेको छ । उनले त्यतिबेलै प्रधानमन्त्री ओली, देउवा र प्रचण्डलाई थुनिनु पर्ने, सीमा शिल गर्नुपर्ने, हेलिकप्टर उडान प्रतिबन्ध लगाउनु पर्ने र कोही पनि नेता भाग्न नपाउने व्यवस्था गर्नुपर्ने बताएका थिए ।

त्यसैगरी, उनले काठमाडौंका मेयर बालेन शाहको नेतृत्वमा नयाँ नेपालको मार्गचित्र कोर्न प्रस्ताव गर्दै, पुराना नेताहरूप्रति निकै कठोर र आलोचनात्मक टिप्पणी गरेका थिए । ‘यी राष्ट्रघाती अपराधीहरूलाई मार्नु हुँदैन, तर थुनिनै पर्छ’, भन्ने उनको अभिव्यक्तिले अहिले आयोगमा पूर्वाग्रही सोच लिएर अध्यक्ष नियुक्त गरियो भन्ने आलोचना तीव्र बनाएको छ ।
सामाजिक सञ्जालमा चर्को आलोचना : कार्कीले त पहिल्यै फैसला गरिसके !
पत्रकार प्रकाश तिमिल्सेना लेख्छन् :-
‘काम सुरु गर्नु अगाडि नै विवादमा परिसकेकाले, पछि लज्जित हुनुभन्दा कार्की श्रीमानले साइड लाग्नु नै उचित ।’
त्यस्तै, धेरै प्रयोगकर्ताहरूले कार्कीका पुराना ट्वीटहरू शेयर गर्दै लेखिरहेका छन् :-
‘जाँचबुझ त आन्दोलनकै बेला गरिसक्नु भएको रहेछ, अब त कार्यान्वयन मात्र बाँकी !’

अब के हुने ? आयोगको निष्पक्षता कति विश्वसनीय ?
विवाद बढ्दै जाँदा आयोगको नेतृत्वमा कार्की रहिरहनु उपयुक्त हो कि होइन भन्ने बहसले गति लिएको छ ।
के सरकारले आयोगको पुनर्गठन गर्नेछ ? या कार्की स्वयं पदबाट अलग हुनेछन् ?

यी सबै प्रश्नहरू आगामी दिनमा जेन–जी आन्दोलनसँग जोडिएका अनुसन्धानको विश्वसनीयता, पारदर्शिता र न्यायिक प्रक्रियामाथि गहिरो प्रभाव पार्नेछन् ।

जाँचबुझ आयोगद्वारा क्षतिको विवरण मगाउने निर्णय

काठमाडौं । पूर्व न्यायाधीश गौरीबहादुर कार्कीको संयोजकत्वमा गठित गत भदौ २३ र २४ गतेको घटनासम्बन्धी जाँचबुझ आयोगले क्षतिको विवरण मगाउने निर्णय गरेको छ । जलवायु तथा अनुसन्धान विभाग, बबरमहलमा कार्यालय स्थापना गरी बिहीबार बसेको बैठकले क्षतिको विवरण मगाउने निर्णय गरेको हो ।

आयोगले क्षतिको विवरण सर्वोच्च अदालत, अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग र अन्य सरकारी कार्यालयको क्षतिको विवरण गृह मन्त्रालयबाट मगाउने निर्णय गरेको छ । साथै, निजी क्षेत्र, उद्योगधन्दा, व्यक्तिगत सम्पतिमा भएको क्षतिका विषयमा आयोगमा आएर वा इमेलमार्फत बुझाउन सकिने उल्लेख गरेको छ ।

‘आयोगले काम सुरु गरेकै दिन क्षतिको विवरण मगाउने निर्णय गरेको छ, सात जना कर्मचारी दिइएको छ’, आयोगका संयोजक कार्कीले भने, ‘घटनाको छानबिन गर्ने विज्ञ छैन, गोलीसम्बन्धी अध्ययन गर्ने विज्ञ छैन, सरकारी वकील, प्रहरी चाहिन्छ भनेर सरकारलाई भन्छौँ, तोकिएको समय तीन महिनाभित्र सक्ने गरी काम गछौँ ।’

आयोगले क्षतिसम्बन्धी विवरण पुष्ट्याई गर्ने, कागजात-श्रव्यदृश्य सामग्रीलगायत अन्य कुनै प्रमाण भएमा संलग्न गरी आयोगको कार्यालय व आयोगको इमेल ठेगाना [email protected] मा पठाउन सकिने जनाएको छ ।

यही असोज ५ गतेको मन्त्रिपरिषद्को बैठकले कार्कीको संयोजकत्वमा तीन सदस्यीय आयोग गठन गरेको थियो । आयोगको सदस्यहरुमा पूर्व एआइजी विज्ञानराज शर्मा र कानुनविद् विश्वेश्वरप्रसाद भण्डारी छन् । यो आयोगको कार्यअवधि तीन महिनाको छ । भदौ २३ र २४ गते भएको जेनजी प्रदर्शनका क्रममा जनधनको ठूलो क्षति भएको छ । अहिलेसम्म ७४ जनाको मृत्यु भइसकेको छ भने धनको क्षतिबारे विवरण संकलन भइरहेको छ ।