काठमाडौं । जेनजी आन्दोलनका क्रममा भएको दमनप्रति सार्वजनिक आक्रोश बढिरहेका बेला तत्कालीन गृहमन्त्री रमेश लेखक पहिलो पटक सफाइसहित मिडियामा प्रस्तुत भएका छन् । उनले स्पष्ट पारे, ‘गोली चलाउन न प्रधानमन्त्रीले आदेश दिए, न मैले ।’ आज (शुक्रबार) सानेपास्थित नेपाली कांग्रेस केन्द्रीय कार्यालयमा सञ्चारकर्मीहरूसँग कुरा गर्दै लेखकले जेनजी आन्दोलनमा हिंसा भएको घटनालाई दुःखद भन्दै त्यसको जिम्मेवारी कसै एक पक्षमा थोपर्नु गलत हुने जिकिर गरे ।
‘प्रधानमन्त्रीजीले वा गृहमन्त्रीले आदेश दिएको भनेर चर्चाहरू उठेका छन्’, लेखकले भने, ‘तर यस्ता कुनै आदेश दिइएको थिएन । यो प्रक्रिया गृहमन्त्री वा प्रधानमन्त्रीको निर्देशनबाट सञ्चालन हुने खालको थिएन ।’
‘घुसपैठको आरोप पुष्टि भयो’
लेखकले आन्दोलनमा हिंसा र तोडफोड भड्काउने कार्यमा घुसपैठ भएको दाबी पनि दोहो¥याए । ‘मैले मात्रै हैन, आयोजकहरूले नै त्यो बेला घुसपैठको विषय उठाएका थिए । पछि त्यो कुरा यथार्थमा पुष्टि पनि भयो’, उनले भने । उनका अनुसार, यही घुसपैठकै कारण आन्दोलनले अपेक्षित बाटो गुमाएको र हिंसात्मक मोड लिएको हो ।
‘उत्तेजनाभन्दा माथि उठौं’
आन्दोलनको पहिलो दिन नै गृहमन्त्रीबाट राजीनामा दिएका लेखकले अहिलेको समय प्रतिक्रियावादी शैलीले होइन, संयम र विवेकले काम लिनुपर्ने समय भएको बताए । ‘अहिले देशलाई आग्रह–पूर्वाग्रह र प्रतिशोधको राजनीति चाहिएको छैन’, लेखकले भने, ‘जेनजी पुस्ताले उठाएका मागलाई लोकतान्त्रिक मूल्य र मान्यताको आधारमा बुझेर सम्बोधन गर्नु जरुरी छ ।’ उनले सबै राजनीतिक दलहरूलाई विधिको शासन र जिम्मेवार राजनैतिक व्यवहारप्रति प्रतिबद्ध हुन पनि आग्रह गरे ।
नेतृत्वको लचकता या छवी जोगाउने प्रयास ?
राजीनामा दिएका लेखकको पछिल्लो अभिव्यक्तिलाई कतिपयले आत्मसमीक्षा र संयमको सन्देशका रूपमा हेरेका छन् भने केहीले यसलाई ‘आफ्नो छवि जोगाउने प्रयास’ को रूपमा व्याख्या गरिरहेका छन् । विश्लेषकहरू भन्छन्, ‘लेखकले जुन बेला पद छोडे, त्यो समयमा नै सत्य कुरा खुलेको भए परिस्थिति फरक हुन सक्थ्यो । अहिले आएर दिने स्पष्टीकरणले आलोचना त कम गर्न सक्छ, तर जवाफदेहिताको गारो भने उस्तै रहन्छ ।’
जेनजीको मागप्रति समर्थन तर सावधानीपूर्वक
लेखकले जेनजी आन्दोलनको मागप्रति पूर्ण अस्वीकार नगरे पनि, सावधानीपूर्वक समर्थन व्यक्त गरे । ‘ती मागहरू लोकतान्त्रिक दायराभित्र रहेर सम्बोधन गर्नुपर्छ’, उनको भनाइ थियो । उनले सो आन्दोलनको भावनालाई बुझ्न र त्यसलाई मार्गदर्शन गर्न राजनीतिक नेतृत्व तयार हुनुपर्नेमा जोड दिए ।